Kako funkcionišu izbori za francuski Senat?

Predstoje važni izbori u Francuskoj u nedjelju, 24. septembra – iako vjerovatno neće dobiti veliku medijsku pokrivenost.

Francuski Senat, gornji dom parlamenta zemlje, obnovit će u nedjelju polovinu (170) od svojih 348 mjesta.

Međutim, šira javnost neće učestvovati u procesu glasanja.

Šta su ‘indirektni’ izbori?

Senatori se biraju ‘indirektno’ – što znači da javnost ne bira kandidate ili stranke, kao što bi to činili u sistemu direktnog glasanja. Umjesto toga, oni biraju ljude koji će glasati.

U Francuskoj, glasanje za senatore zavisi od zemlje glavni glasači (elektorski kolegijum), koji se sastoji od približno 162.000 izabranih zvaničnika – uključujući izabrane regionalne odbornike, odbornike departmana, gradonačelnike, opštinske odbornike u većim opštinama i poslanike u Narodnoj skupštini.

Oni koji su izabrani za birački kolegijum dužni su da glasaju, a ako to ne učine, prijeti im kazna od 100 eura. Kako će glasati u potpunosti ovisi o njima (iako prirodno imaju tendenciju da glasaju po stranačkoj liniji).

Opštinski i resorni odbornici činili su većinu delegata (95 odsto) glavni glasači od 2023.

Veličina komune određuje koliko je delegata predstavlja – tako da za komunu od manje od 9.000 stanovnika sa gradskim vijećem od samo sedam do 11 članova, postojao bi jedan delegat (član biračkog kolegijuma). Nasuprot tome, opština sa između 9.000 i 30.000 stanovnika imala bi sve svoje opštinske vijećnike (od kojih bi moglo biti između 29 do 35 članova) koji bi bili delegati u biračkom kolegijumu.

Oglas

Kako funkcioniše glasanje?

Postoje dva različita načina glasanja za izbor francuskih senatora, a koji će se izabrati ovisi o broju mjesta koja će se popuniti u tom departmanu. U departmanima sa jednim ili dva senatora koji se biraju, koristi se opcija ‘prvi-past-the-post’, što znači da birači u elektorskom kolegijumu mogu izabrati jednog kandidata i pobjeđuje onaj sa najviše glasova.

U departmanima sa tri ili više senatora koji se biraju, koriste se liste proporcionalne zastupljenosti.

Poređenja radi, donji dom parlamenta, Assemblée Nationale, bira se direktnim sistemom glasanja. Mandat od 577 poslanika traje pet godina (podložno raspuštanju).

Različite metode glasanja između dva doma su “da se osigura da sve različite komponente francuskog društva budu zastupljene što je pravednije moguće”.

Teorija je da ako vaša oblast snažno glasa u korist Parti Socialiste lijevog centra, tada su izabrani delegati PS, a oni će zauzvrat birati senatore PS – tako da ukupni stavovi područja budu zastupljeni u Senatu.

Uslovi Senata

Senatori se biraju na šestogodišnji mandat i dozvoljeno im je da se kandiduju za ponovni izbor koliko god puta žele. Mnogi senatori služe dugo – na primjer, sadašnji predsjednik francuskog Senata, Gérald Larcher, prvi je put izabran 1986. godine.

Na izborima 2020. godine, od 172 obnovljiva mandata za glasanje, 94 su bila aktuelna, a 78 je novoizabrano.

Oglas

Koliko često su oni birani?

Izbori za Senat održavaju se svake tri godine, a svaki put se glasa za pola mjesta. Ovog septembra će se glasati za 170 mjesta u ‘seriji 1’.

Možete vidjeti gdje je serija 1 (tamno narandžasti) izbori će se održati na mapi ispod.

Svaki departman ima različit broj senatora koji ga predstavljaju, što je proporcionalno broju konstituenata koji tamo žive – tako grad Pariz ima 12 senatora, Nord department 11, a slabo naseljeni departman Lozère samo jednog.

Kredit: Senat.Fr

Ko su francuski senatori?

Prosječna starost senatora na početku mandata, prema zvaničnim podacima, je 60 godina i dva mjeseca (minimalna starost za kandidovanje je 24 godine).

Ukupno 67 posto (232 senatora) su muškarci, a 315 od 348 zvaničnika predstavlja metropolitansku Francusku. Preostala 33 predstavljaju francuske prekomorske teritorije i departmane i francuske državljane koji žive u inostranstvu.

Oglas

Sastav delegata ima tendenciju da previše predstavlja ruralna područja, što znači, u cjelini, Senat naginje desnom centru francuskog političkog spektra.

Uobičajeno je da Senat ima drugačiju političku mješavinu od Assemblée Nationale i samo je jednom imao ljevičarsku većinu od osnivanja Pete republike 1958. – za trogodišnji period između 2011.-2014.

Stranka desnog centra Les Républicains trenutno ima 145 mjesta, Parti Socialiste ima 64 mjesta, a ‘group union centriste’ (centristički savez) ima 57 mjesta.

Prema Franceinfo-u, stranka Les Républicains označena je kao favorit za osvajanje najviše mjesta na izborima 24. septembra. Le Figaro je napisao da će Republikanci dati 65 mjesta tokom izbora, a nadaju se da će zadržati najmanje 60 mjesta.

Šta radi Senat?

Posao Senata je da razmatra predloge zakona koje je podnela današnja vlada ili Skupština. Ona također bdije nad Vladom kako bi osigurala da se svi doneseni zakoni pravilno provode. Senatori mogu – i čine – uvoditi zakone (Predlog zakona) sami, ali je Skupština ta koja je prava pokretačka snaga vlade.

PROČITAJTE JOŠ: OBJAŠNJENO: Kako funkcioniše francuski Senat?

Razlog zbog kojeg izbori za Senat ne dobijaju mnogo medijske pokrivenosti je taj što je moć Senata ograničena – u slučajevima kada Assemblée Nationale i Senat glasaju različito, na kraju krajeva, Assemblée Nationale ima konačnu riječ.

Međutim, Senat ima jednu posebno ključnu ulogu – predsjednik Senata bi preuzeo dužnost vršioca dužnosti predsjednika Republike u slučaju upražnjenja, nesposobnosti (ili smrti) ili ostavke predsjednika. To se desilo dva puta tokom Pete republike – oba puta sa istom osobom. Predsjednik Senata Alain Poher nakratko je bio vršilac dužnosti predsjednika nakon ostavke usred mandata Charlesa de Gaullea i smrti Georgesa Pompidoua.

Predsjednik Senata također ima pravo imenovati tri od devet članova Ustavnog vijeća sa mandatom od devet godina.

PROČITAJTE JOŠ: OBJAŠNJENO: Šta je francuski ustavni savet i kako funkcioniše?

Što se tiče naknade, francuski senator zarađuje (mjesečno) 7.493,30 €, što se sastoji od ‘osnovnog poslaničkog dodatka’ od 5.820,04 €, naknade za ‘funkciju’ (za ostale troškove vezane za posao) od 1.498,66 € i boravka dodatak od 174,60 €.